Խնդիր 150
60*15/100=9 գր
60*16/100=9,6 գր
9-(15/100x+20/100x)=9,6 գր
9-(3/20x+1/5x)=9,6 գր
1/5x-3/20x=1/20x
1/20x=0,6 գր
x=0,6*20=12 գր
Պատ՝. 12 գր
Խնդիր 151
80*15/100=12
80*12/100=9,6
12-(15/100x+20/100x)=9,6 գր
12-(3/20x+1/5x)=9,6 գր
1/5x-3/20x=4-3/20x=1/20x
1/20x=12-9,6=2,4 գր
Պատ՝. 16 գր
3a. Listen again and circle the correct words in the sentences.
1. You’ll always be / You always are worried, if you’ll be / you areshort of money.
2. I’ll hopefully live / I hopefully live to a good age, if I keep, I’ll keep
doing these exercises.
3. lf I’ll always have / I always have good friends around me, I’ll live/
/ I live to be 100.
4. Unless you look / will look for the good things in life, you’ll never be /
you are never happy.
3c. Complete the sentences with the verbs in the box.
‘ll email, leave, won’t call, ‘ll fall, won’t get, aren’t, want, want
1. You ‘ll fall if you aren’t careful.
2. Unless we leave the house right now, we won’t get there for the start of the film.
3. I‘ll email you the photos if you want.
4. I won’t call you at the weekend unless you want me to.
d. Make sentences from these words.
1. if / you go near that dog / bite you
lf you go near that dog, it’ll bite you.
2. unless / come and eat your pizza now / not be any left
Unless you come and eat your pizza now, it won’t be any left.
3. if / you are tired / I do the washing-up
If you are tired, I’ll do the washing-up.
4. unless / slow down / crash the car
Unless you slow down, you’ll crash the car.
5. if / buy you a new bike / pass atl your exams
If they buy you a new bike, you’ll pass all your exams.
ձեռնարկումները կենտրոնական իշխանության հզորացման գործում՝
ա/ Տրդատ 3-րդ
Տրդատ Գ Մեծ (250-ական թվականներ – 330), Մեծ Հայքի Արշակունի թագավոր 287 թվականից։ Հայոց թագավոր Խոսրով Բ Արշակունու (272-287) որդին։
Կրթվել և դաստիարակվել է հռոմեական արքունիքում: Ըստ պատմիչներ Ագաթանգեղոսի և Մովսես Խորենացու, տիրապետելով արտակարգ ուժի, աչքի է ընկել կրկեսամարտերում, ինչպես նաև՝ Հռոմեական կայսրության մղած պատերազմներում։
Հռոմեա-պարսկական պատերզամները իրար հաջորդելով շարունակվում էին՝ կազմաքանդ անելով Հայաստանի տնտեսությունը։ Պատերազմի սկզբում առավելությունը պարսկական զորքերի կողմն էր, սակայն հռոմեացիները, համալրում ստանալով, 297 թվականին հայկական զորամասերի օգնությամբ հռոմեացիները սոսկալի պարտության մատնեցին պարսիկներին։ Ներսեհ արքան գերի ընկավ իր ողջ ընտանիքով հանդերձ։ Վերջինս ստիպված 298 թվականին Մծբինում հաշտության պայմանագիր կնքեց։
Խոսրով Կոտակ
Չորրորդ դարի հայոց պատմությունը լի է հետաքրքիր, փառահեղ ու ողբերգական իրադարձություններով: Իրար են հաջորդում մերթ հզոր ու պատվախնդիր, մերթ թուլակամ կամ հակասական գործիչներ… 330 թ. մահանում է հայոց թագավոր Տրդատ Գ Արշակունին (287-330), և հայոց գահն անցնում է նրա որդուն՝ Խոսրով Գ Կոտակին (330-338):
Նրա գահակալությանն աջակցեցին Հռոմի Կոստանդինոս կայսրը և Վրթանես Ա Պարթև կաթողիկոսը: «Կոտակ» նշանակում է կարճահասակ, փոքրամարմին: Բայց փոքրամարմին ու թուլակամ այս գահակալն իր կարճատև թագավորության ընթացքում հասցրեց երկու մեծագործություն կատարել: Գահ բարձրանալով՝ Խոսրովը ձեռնամուխ եղավ նոր՝ Դվին մայրաքաղաքի կառուցմանը: Քանի որ Արաքսը փոխել էր հունը և նախկին հունի մեջ՝ Արտաշատ մայրաքաղաքի մատույցներում, ճահիճներ էին առաջացել, արքան Արտաշատից ոչ հեռու նոր մայրաքաղաք կառուցեց, որ հետագայում բարգավաճեց ու դարձավ հայոց միջնադարյան ամենամեծ քաղաքներից մեկը: Նա նաև տնկեց Տաճար մայրի և Խոսրովակերտ արգելոց-անտառները՝ որպես արքունի որսատեղի: Խոսրովի արգելոցը մեզ հասած հնագույն արգելոցն է աշխարհում: Խոսրովի հոր՝ Տրդատ Գ-ի թագավորության օրոք՝ 301 թ., Մեծ Հայքում Հռոմի անմիջական ու գործուն միջամտությամբ քրիստոնեությունը հռչակվել էր պետական կրոն: Սա, իհարկե, սոսկ հոգևոր փոփոխություն չէր: Քրիստոնեության ընդունումն առաջին հերթին քաղաքական կողմնորոշում էր: Մեծ Հայքը երես էր թեքել իր ցեղակից ու բարեկամ պարսիկներից, ընդունել հռոմեական կողմնորոշում: Նոր ձևավորված Հայ առաքելական եկեղեցին ամուր արմատներ գցեց հայոց հողում և փաստացի դարձավ հռոմեական շահերի ներկայացուցիչը Հայաստանում՝ շատ դեպքերում միջամտելով պետության գործերին, երբեմն ուղղակի պատանդի դերում պահելով հայոց արքաներին ու պետական համակարգը: Հայոց կաթողիկոսը, հոգևոր պետ լինելուց զատ նաև երկրի գլխավոր դատավորն էր: Դեռևս Տրդատ Գ թագավորության օրոք, դժգոհ արքայի վարած քաղաքականությունից, նրանից ապստամբել և անկախացել էր Աղնձիքի Բակուր բդեշխը: Խոսրովը, գահ բարձրանալով, իրեն հենարան ունենալով հայ եկեղեցին և Մամիկոնյաններին, ձեռնամուխ եղավ իր թագավորության ամրապնդմանը: Նա գրավեց Աղնձիքը և բնաջինջ արեց Բակուր բդեշխի տոհմը:
Տիրան
(ծն.թ.անհայտ մոտ 300-305–մոտ 358), Հայոց թագավոր 338–350 թվականներին։ Հաջորդել է հորը՝ Խոսրով Գ Կոտակին։ 338 թվականի գարնանը, երբ Պարսից արքա Շապուհ II–ի զորքերը ներխուժել են Հայաստան, Տիրանը Հայոց կաթողիկոս Վրթանես Ա Պարթևի հետ հարկադրաբար ապաստանել է Բյուզանդիայում։ Գահին վերահաստատվել է 339 թվականի գարնանը՝ Հռոմի Կոստանդիոս I կայսեր օգնությամբ։ Հռոմի հետ կնքած պայմանագրով Տիրանը ճանաչել է նրա գերիշխանությունը, պատանդ տվել Տրդատ որդուն և թոռներին։ Տիրանի գահակալման առաջին տարիներն անցել են համեմատաբար խաղաղ։ Վարել է պետական իշխանության կենտրոնացման քաղաքականություն։
Արշակունյաց Հայաստանը 298-387 թթ.
Տիրանի իշխանության վերջին տարիներին հարաբերությունները սրվում են, ինչպես երկրի ներսում, այնպես էլ նրա սահմաններից դուրս։ Երկրի ներսում մի քանի նախարարական տներ հանդես են բերում կենտրոնախույս ձգտումներ, ապա տեղի են ունենում պետություն-եկեղեցի առաջին բախումները։ Այս բախումներն այնքան են խորանում, որ Հուսիկ կաթողիկոսը բանադրում է Տիրան թագավորին։ Վերջինիս հրամանով Հուսիկին բրածեծ անելով սպանում են։ Սրա պատճառն այն էր, որ եկեղեցին մեծապես հզորացել էր և ավատատիրական կարգերի պայքարում սկսել էր մեծ դեր խաղալ երկրի ներքին կյանքում։ Տիրանը վատ հարաբերություններ է ունեցել նաև նախարարների հետ: Օգտվելով երկրի ներքին անկայունությունից՝ Ատրպատակինի մարզպան Վարազը Տիրանին ձերբակալում է, աչքերն այրում ածուխով և ուղարկում Շապուհի մոտ: Շապուհը, իմանալով այն մասին, որ հայերը հռոմեացի Կոստանդիոս կայսեր մոտ պատվիրակություն են ուղարկել պարսիկների դեմ ռազմական դաշինք կնքելու նպատակով, ազատում է Տիրանին, որը սակայն կուրության պատճառով հեռանում է պետական գործից: Կյանքի վերջին տարիները Տիրանն անց է կացնում Արագածի լանջերին ՝ Կոշում:
Արշակ Բ
Ծննդյան թվականն անհայտ է:Մոտ 368 թ.Արշակ Բ-ն հայ Արշակունիների արքայատոհմի երևելի թագավորներից է (350–368 թթ.): Նա պայքարել է հայրենիքի անկախության պահպանման համար: Նրա մասին է հյուսվել «Արշակ և Շապուհ» ավանդազրույցը:Արշակ Բ-ն հաջորդել է հորը՝ Տիրանին, ում գերել և կուրացնել էր տվել Պարսից արքա Շապուհ II-ը: Թեև նա գահակալել է Հռոմի և Պարսկաստանի համաձայնությամբ, սակայն չի դարձել նրանց կամակատարը և վարել է ինքնուրույն քաղաքականություն: Արշակ Բ-ի թագավորության առաջին տասնամյակում Հայաստանն ապրել է խաղաղությամբ, բարգավաճել և հզորացել է: Կաթողիկոսական աթոռը վերադարձվել է Գրիգոր Լուսավորչի տոհմին: Կաթողիկոս Ներսես Ա Մեծի և Արշակ Բ-ի նախաձեռնությամբ Տարոն գավառի Աշտիշատ գյուղում 356 թ-ին գումարվել է հայկական եկեղեցական առաջին կանոնադիր ժողովը, ընդունվել են նաև հեթանոսական սովորույթների դեմ կանոններ. արգելվել են մերձավոր ազգականների ամուսնությունը, բազմակնությունը և այլն:
Նրանց ջանքերով Հայաստանում հիմնվել են հիվանդանոցներ, կուսանոցներ, աղքատանոցներ, հյուրանոցներ, գավառներում բացվել են նոր դպրոցներ: Արշակ Բ-ն վարել է նախարարներին համախմբելու, անհնազանդներին հպատակեցնելու քաղաքականություն: Արքունի զորաբանակը մեծացնելու, թագավորական իշխանությունն ամրապնդելու և նախարարներին թուլացնելու նպատակով Մասիսի ստորոտին (Կոգովիտ գավառում) հիմնադրել է Արշակավան արտոնյալ, ապահարկ քաղաքը, սակայն ըմբոստ նախարարները Պարսկաստանի օգնությամբ կործանել են այն: 359 թ-ին վերսկսվել է պատերազմը Պարսկաստանի և Հռոմի միջև: Հայաստանի սահմանները վտանգվել են պարսից կողմից, ուստի Արշակ Բ-ն ընդունել է Հռոմի հետ դաշնակցելու առաջարկությունը: Նա արշավանք է սկսել` Հայոց Միջագետքը պարսիկներից ազատագրելու և կայսր Հուլիանոսի բանակին միանալու համար: Սակայն զոհված Հուլիանոսին հաջորդած Հովիանոսը, դավաճանելով Արշակին, 363 թ-ին դաշնագիր է կնքել Շապուհի հետ և, չնայած կռվելու բավարար ուժեր ուներ, ընդունել է նրա առաջարկած ծանր ու ստորացուցիչ պայմանները: Համաձայն դաշնագրի, որը հռոմեացի պատմիչ և այդ պատերազմի մասնակից Ամմիանոս Մարկելլինոսն անվանել է «ամոթալի», Հռոմը Պարսկաստանին է զիջել Արվաստանը, Աղձնիքը, Մոկքը, Կորդուքը, Ծավդեքը, Ռեիմենեն, Շապուհի հետ գործարք կնքել՝ ի հաշիվ հայկական տարածքների:Ձերբազատվելով Հռոմից՝ Շապուհ II-ն արշավել է Հայաստան: Քառամյա պատերազմի (364–368 թթ.) ընթացքում Արշակ Բ-ն անհավասար պայքարում պահպանել է Մեծ Հայքի սահմանները, իսկ Փավստոս Բուզանդի վկայությամբ՝ հոների ու ալանների դաշնակցությամբ նույնիսկ ասպատակել է Ատրպատականը: Շապուհը հարկադրված դադարեցրել է հարձակումներն ու դիմել նենգ միջոցների. Արշակ Բ-ի դեմ նախ հրահրել է Մերուժան Արծրունուն և Վահան Մամիկոնյանին, ապա, հաշտություն կնքելու պատրվակով, մայրաքաղաք Տիզբոն է հրավիրել նրան: Հայոց թագավորին և սպարապետ Վասակ Մամիկոնյանին (Վահան Մամիկոնյանի եղբայրը) բանտարկել են Խուժիստան նահանգի Անհուշ բերդում: Շապուհի հրամանով Արշակին կուրացրել և տանջամահ են արել, իսկ Վասակին՝ մորթազերծ: Արշակ Բ-ի մասին գրել է Րաֆֆին «Սամվել» պատմավեպում, նրան են նվիրված Ստեփան Զորյանի «Հայոց բերդ», Պերճ Զեյթունցյանի «Արշակ Երկրորդ» պատմավեպերը և Տիգրան Չուխաճյանի «Արշակ Բ» օպերան:
Պապ թագավոր
Պապը Հայոց թագավոր է (370–374 թթ.) Արշակունիների արքայատոհմից. վերականգնել է Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը, չափավորել եկեղեցու հզորությունը և ձգտել քաղաքական անկախության՝ ձերբազատվելու համար Հռոմեական կայսրության գերիշխանությունից:Պապ թագավորը հաջորդել է հորը՝ Արշակ Բ-ին: Կրթություն ստանալու նպատակով Բյուզանդիա մեկնած Պապին (հայերի խնդրանքով) և զորավար Տերենտիոսին՝ փոքրաքանակ զորախմբով, Հռոմի Վաղես II կայսրն ուղարկել է Հայաստան: Բայց Վաղես II-ը Պապին չի ճանաչել Հայոց արքա, որպեսզի պարսիկները նրան չմեղադրեն 363 թ-ի պարսկա-հռոմեական պայմանագիրը խախտելու համար: Սակայն պարսիկները զորք են ուղարկել Հայաստան և ճակատամարտում պարտության մատնել Պապին: Նա փախել է և ապաստանել Սև ծովի մերձափնյա լեռներում: Այդ ընթացքում պարսկական զորքը ասպատակել է Հայաստանը. 14 ամիս տևած պաշարումից հետո նրանք գրավել են Արտագերս ամրոցը, գերեվարել Պապի մորը` Փառանձեմ թագուհուն: 369 թ-ին պարսկական զորքերը, հայ իշխաններ Մերուժան Արծրունու և Վահան Մամիկոնյանի ղեկավարությամբ, գրավել և ավերել են նաև հայկական խոշոր քաղաքները: Վաղես II կայսրը 370 թ-ին զորաբանակ է ուղարկել Հայաստան և Պապին հաստատել գահին: Տեղեկանալով պարսիկների՝ Հայաստան ներխուժելու մտադրության մասին՝ կայսրը կրկին զորաբանակ է ուղարկել, որի օգնությամբ հայկական զորքը 371 թ-ին Ձիրավի ճակատամարտում ջախջախել է պարսիկներին:
Այս հաղթանակով Պապն ամրապնդել է իր իշխանությունը և հաջորդ տարիներին զբաղվել երկրի ներքին խնդիրներով. վերամիավորել է Հայաստանից անջատված ծայրագավառները, ապա սպարապետ Մուշեղ Մամիկոնյանի գլխավորությամբ հայկական զորքերն ազատագրել են Արշակ Բ-ի օրոք Հայաստանից խլված տարածքները, որից հետո Պապն ընդունել է Շապուհ II-ի բարեկամության առաջարկը: Շապուհը ճանաչել է Պապի իշխանությունը, և Հայաստանն առժամանակ զերծ է մնացել Սասանյան տերության ասպատակություններից: Պապն անդրադարձել է նաև Հայ եկեղեցու բարեփոխմանը. կրճատել է վանականների թիվը, նրանց մի մասին պարտադրել է զինվորական ծառայություն, փակել է կուսանոցները, աղքատանոցները, եկեղեցական հողերի զգալի մասը միացրել է արքունականին և վերացրել բնակչությունից գանձվող տասանորդն ու պսակի հարկը: Ներսես Ա Պարթև կաթողիկոսի մահից (372 թ.) հետո Պապը Շահակ Ա Մանազկերտցուն չի ուղարկել Կեսարիա` օծվելու` դնելով Հռոմից Հայ եկեղեցու անկախացման հիմքը:Պապն ստեղծել է մեծաքանակ (90 հզ.) և մարտունակ բանակ
(3.2/7)-(1.1/7):(0,5-(3/14))= -5/7
Պատ՝. ա) -5/7
2+3+5+7+11+13+17=58
Պատ՝. ե) 58
36-ի 25%-ը նրա 1/4 մասն է, այսինքն՝ 36/4=9
102-ի 2/3 մասը 68-ն է
68-9=59
Պատ՝. ա) 59
50*48=2400
75*36=2700
Պատ՝. բ) 25
ա) 100:0,01=10.000
բ) 10*0,001*100=1
գ) 0,01:100=0,0001
դ) 0,1*0,01*10000=100
ե) 10000*100:10=100.000
Պատ՝. ե)
Պատ՝. ա) 2 (3131, 5252)
Պատ՝. ե) հնարավոր չէ պարզել
1/100/2=0,005
Պատ՝. ա) 0,005
Պատ՝. ե) 36 (6*6; 4*9)
Պատ՝. ե) 7.685.413.092
Պատ՝. դ) 885 (987-102) կամ գ) 864 (987-123)
(2007+2007+2007+2007+2007)/(2007+2007)=10035/4014=5/2
Պատ՝. ա) 5/2
Պատ՝. գ) 8
Որպեսզի թվի թվանշանների արտադրյալը բաժանվի 81-ի, պետք է, որ թվի յուրաքանչյուր թվանշան լինի 81-ի բաժանարարներից մեկը։ Բաժանարարներն են՝ 1, 3, 9, 27, 81։ Այսպիսով, մենք ունենք երեք եռանիշ թվեր, որոնք համապատասխանում են՝ 279, 189 և 369։
Պատ՝. ա) 3
x+2=3x
6x=x+?
3x-x=2
2x=2 => x=1
6x=x+? => 6x=x+?
6*1=1+? => 6-1=? => ?=5
Պատ՝. ե) 5
Սպիտակ — x
Սև — y
Ըստ պայմանի՝ գոնե մեկ ճագարը սև է, ուստի՝ y≥1
Նաև երկու կամայական ճագարներից առնվազն մեկը սպիտակ է: Սա նշանակում է, որ կա՛մ երկու ճագարները սպիտակ են, կա՛մ մեկը՝ սպիտակ, իսկ մեկը՝ սև։ Ուստի՝ x≥2 կամ y≥1։ Այսպիսով, եթե մի ճագարը սև է, իսկ մյուսը՝ սպիտակ, ապա ընդհանուր առմամբ ունենք առնվազն 2 ճագար, որոնցից մեկը սև է, իսկ մյուսը՝ սպիտակ: Հետևաբար, ճագարների նվազագույն թիվը պետք է լինի 2: Եթե մենք ունենք միայն մեկ սպիտակ նապաստակ, ապա երկրորդ պայմանով մենք պետք է ունենանք առնվազն մեկ սև նապաստակ: Այսպիսով, նապաստակների նվազագույն թիվը 2 է: Ստացվում է, որ սև ճագարների թիվը 1 է։
Պատ՝. դ) 1
1+2=3; 1+3=4; 1+4=5; 1+5=6
2+3=5; 2+4=6; 2+5=7
3+4=7; 3+5=8
4+5=9
Իրարից տարբեր պատասխաններն են՝ 3, 4, 8, 9
Պատ՝. 4
Առաջարկում եմ բոլոր միավորները բերել ընդհանուր տեսքի, այսինքն՝ դարձնել մ/վ։
1 կմ/ր=1000 մ/60 վ=16,6 մ/վ
20 մ/վ
30 կմ/ժ=30000 մ/3600 վ=8,3 մ/վ
150 դմ/վ=15 մ/վ
300 մ/ր=300 մ/60 վ=5 մ/վ
Պատ՝. գ) 30 կմ/ժ (երկու անգամ փոքր է 1 կմ/ր-ից)
AC=10; BD=15; AD=22
AC+BD-AD=25-22=3 (սմ)
Պատ՝. ա) 3 սմ
P-ի պարագիծը 16-ն է, այսինքն՝ մի կողմը 4- է։
Q-ի պարագիծը 24 է, հետևաբար՝ մի կողմը՝ 6:
R-ի կողմը հավասար է 6+4=10
S-ի մի կողմը հավասար է 10+6=16
S-ի պարագիծը հավասար է 16*4=64 սմ
Պատ՝. 64 սմ
Finish the sentences. Write one word.
a. This story happens nearly 10 years ago.
b. The young man lives in a city, but he drives into the country.
c. He speaks to the girl because he is .
d. She takes him to an old village.
e. At the end of the day, the young man tells the girl that he lovesher.
f. The man at the garage says that everybody in the village died in a war.
g. That was 350 years ago.
h. The village lives again for one day every ten years.
i. The young man looks for girl, but he can’t find her.
j. He is going to visit the village again – and this time he isn’t
going to leave.
1.Տրված բառերից որո՞նք են գոյական.
անբեկանելի, ունելի, կիսադեմ, տխրադեմ, արդուզարդ, նկարազարդ, շարական, ընտանեկան, խորագին, գլխագին։
2.Նշիր անհոգնական գոյականները.
Ֆիլիպիններ, մաթեմատիկա, քննություն, կաթ, գաղտնիք, գինի, աշակերտություն, մարմար, բարկօղի, հանրահաշիվ, բեռ, հոգևորականություն, քիմիա, մթություն, դարվինիզմ, բնապաշտպանություն։
3.Կազմի՛ր տրված գոյականների հոգնակին.
մարզատոն – մարզատոներ, հավատարմագիր – հավատարմագրեր, ուղեցույց – ուղեցույցներ, հիվանդայց – հիվանդայցեր, մենապար – մենապարեր, մեկնակետ – մեկնակետեր, գիսաստղ – գիսաստղեր, ճամփեզր – ճամփեզրեր, հաղորդալար – հաղորդալարեր, զորացույց – զորացույցներ, նավթամուղ – նավթամուղներ, ծիսակարգ – ծիսակարգեր, հետնախորշ – հետնախորշեր, կամարասյու – կամարասյուներ, մաքսանենգ – մաքսանենգեր, ջրէջք – ջրէջքներ։
4.Նշի՛ր այն գոյականները, որ ներգոյական չունեն .
դուստր, ժամանակ, գիրք, շուն, մանուկ, հորեղբայր, տանտեր, համալսարան, խմբագրություն, աղջիկ։
5.Առանձնացրո՛ւ գոյականները։
Ներկայացրե՛ք Համաշխարհային կրոնները:
Համաշխարհային կրոնները և հոգևոր ավանդույթները կարելի է դասակարգել մի քանի մեծ խմբերի, որոնք ոչ մի կերպ չունեն միատեսակ պրակտիկա։ Այս տեսությունը սկսվել է 18-րդ դարում՝ նպատակ ունենալով ճանաչել հասարակության բարեկրթության հարաբերական մակարդակը։
Համաշխարհային կրոնի հիմնական տեսակներն են՝ Բուդդայականությունը, Իսլամը և Քրիստոնեությունը:
Բուդայականությունը հիմնված է «Բուդդա» ուսմունքի վրա։ Բուդդայական ուսմունքի համաձայն՝ նրա հիմնադիրը իր գործունեությունն իրականացրել է Հինդուստան ենթացամաքի հյուսիսային մասում գտնվող Մագադհա թագավորությունում՝ մ.թ.ա. 6-4-րդ դարերն ընկած հատվածում: Նա ճանաչված է որպես լուսավորյալ կամ պայծառափայլ անձնավորություն, ով իր կյանքը նվիրել է մարդկանց օգնելուն և մարդասիրական գաղափարները տարածելուն։
Քրիստոնեությունը, միաստվածային կրոն է , հուդայականության և իսլամի հետ մտնում է աբրահամական կրոնների խմբի մեջ: Իսլամի և բուդդիզմի հետ մեկտեղ մտնում է երեք համաշխարհային կրոնների թվի մեջ։Քրիստոնեություն եզրույթն առաջին անգամ օգտագործվել է Իգնատիոս Անտիոքացու կողմից Մագնեզիայի, Հռոմի և Ֆիլադելֆիայի եկեղեցիներին հղած նամակներում։Քրիստոնեության կարևորագույն հրամանակարգն է՝ մեղքից, մահից և անեծքից մարդուն ազատելու նպատակով իրապես մարմնացած և մարդացած Աստվածամարդու, Նախահավիտենական Աստծո Որդու՝ Հիսուս Քրիստոսի մասին վարդապետությունը։Քրիստոնեության սրբազան գիրքը Աստվածաշունչն է քրիստոնյաների պատկերամամբ՝ Աստծո խոսքը՝ ուղղված իր իսկ արարած աշխարհին։
Իսլամը համաշխարհային կրոնի տեսակներից է , որի հիմքը Ղուրանն է։ Իսլամ բառն ունի մի քանի իմաստ, բառացիորեն թարգմանվում է որպես «հնազանդություն»։ Այլ տերմինաբանությամբ իսլամը բացարձակ միաստվածություն է, Ալլահին(Աստծոն) ենթարկվելը։ Մարդիկ, ովքեր ենթարկվում են Ալլահին (Աստծոն) կոչվում են մուսուլմաններ։ Ղուրանի տեսանկյունից, իսլամը միակ ճշմարիտ կրոնն է, նրա հետևորդներն են բոլոր մարգարեները։ Իսլամը վերջնական ձևով ներկայացվել է Մուհամեդ մարգարեի քարոզների ժամանակ, ով ստացել է տեղեկություններ նոր կրոնի մասին Ղուրանի տեսքով։
2. Նկարագրե՛ք գործակալությունները և նրանց գործառույթները:
Մարդպետություն, որի գործակալը հսկում էր թագավորի ապարանքը, բերդերն ու ամրոցներր, ղեկավարում արքունի տնտեսությունր, կալվածներր, եկամուտներն ու գանձերը, գլխավորում էր «մարդպետական» կոչվող հեծյալ զորագունդր, հոգում էր արքայազունների դաստիարակությունը, մեծարվում «Հայր» պատվանունով:
Սպարապետություն, որի գործակալր երկրի ռազմական ուժերի գերագույն հրամանատարն էր և այդ գործում թագավորի առածին տեղակալը: Սույն գործակալությունր գերազանցապես վարել են Մամիկոնյան նախարարական տան ներկայացուցիչներր:
Մեծ դատավարություն, որի գործակալր ղեկավարում էր դատական ատյաններր, ընդունում հասարակական կյանքը կարգավորող օրենքներ ու կանոններ, հետևում դրանց կենսագործմանը, այդ գործերում համարվում թագավորի առանձին խորհրդականը: Մեծ դատավարության գործակալությունը նախաքրիստոնեական դարերում եղել է Հայոց քրմապետի, իսկ 301 թվականից հետո Հայոց Հայրապետի (կաթողիկոսի) մենաշնորհը:
Մաղխազություն, որի գործակալը գլխավորում էր արքունի պահակազորը և թիկնազորը, հոգում թագավորի անձի և նրա ընտանիքի պաշտպանությունը: Այդ գործակալությունը ժառանգաբար վարել են Խորխոռունի նախարարական տան ներկայացուցիչները:
Թագադիր ասպետություն, որի գործակալը ղեկավարում էր նորընծա արքայի թագադրման և արքունի ապարանքի արարողությունները, րնդունում և ճանապարհում էր օտարերկրյա դեսպաններին: Այդ գործակալությունը ժառանգաբար վարել են Բագրատունյաց տոհմի ներկայացոլցիչներր:
Սենեկապետություն, որի գործակալր ղեկավարում էր պետական գրագրությունները, համարվում արքունի դիվանի քարտուղարը, դպրապետր և կնքապահը: Արքայի հանձնարարությամբ այդ պաշտոնր վարել են հավատարիմ, գրագետ և օտար լեզուների տիրապետող ազնվականներ:
Մատենագրական աղբյուրներում հիշատակվում են նաև շահախոռապետ, որսապետ, տակառապետ, հանդերձապետ, դահճապետ, մունետիկ, շահապ, գրչունիք, նամակունիք, սպանդունիք, արքունի դրան եպիսկոպոս և այլ անվանումներով միջին ու մանր գործակալություններ: Արշակունիների արքայատան անկումից (428 թ.) հետո հիմնականում հարատևեցին համապետական նշանակություն ունեցող գործակալությունները, որոշ գործակալություններ վերաիմաստավորվեցին, իսկ պալատական նեղ նշանակություն ունեցողները դադարեցին գործելուց:
3. Ի՞նչ էին բովանդակում Գահնամակը և Զորանամակը
Զորանամակ, Մեծ Հայքի ռազմական ուժերի քանակի և դասակարգման մասին պետական վավերագիր կամ ուրույն հրովարտակ։ Գործադրվել է Մեծ Հայքում մինչև հայ Արշակունի արքայատան անկումը (IV դարի վերջ – V դարի սկիզբ)։ Կազմվել է քառաբաժին բոլորակ աղյուսակի ձևով՝ ըստ Մեծ Հայքի չորս կուսակալ զորավարությունների (Հյուսիսային, Հարավային, Արևելյան և Արևմտյան դռների)։ Յուրաքանչյուր բաժնում դասվել են 21 կամ 22 նախարարություն՝ նշելով նրանց յուրաքանչյուրի զորաքանակը։ Ըստ մեզ հասած զորանամակի, Արշակունիների օրոք Հայոց զորքի ընդհանուր թվաքանակը եղել է 124 հազար մարտիկ, որից 84 հազարը կազմել են նախարարական կամ սեպուհական, իսկ 40 հազարը՝ արքունի (ոստանիկ) և մարդպետական գնդերը։ Արտաքին վտանգի ժամանակ նախարարները իրենց զինվորական ուժերը գումարել են Զորանամակով սահմանված զորաթևում, իսկ անհրաժեշտության դեպքում Հայոց արքայի կամ սպարապետի հրամանով օգնել են այս կամ այն զորաթևին։
Զորանամակի միակ ձեռագիր օրինակը, որը կցված է եղել Անանիա Շիրակացու Ժամանակագրությանը, մեզ է հասել Տիրամայր անունով մի հայուհու ընդօրինակությամբ։ Այն առաջին անգամ հրատարակել է (1842 թ) Հովհաննես Շահխաթունյանցը իր «Ստորագրություն կաթողիկե Էջմիածնի և հինգ գավառացն Այրարատայ» գրքի Բ հատորում (Էջմիածին, 1842, էջ 58)։ Զորանամակի ձեռագիր թերի մի օրինակ պահպանվում է Մատենադարանում։
Գահնամակ– Հայոց արքունիքում իշխանների կամ նախարարների ունեցած տեղերի, գահերի կամ պատվաստիճանների հրովարտակ, վավերական ցուցակ։ Նախարարի կամ իշխանի գահը որոշվել է նրա տնտեսական ու ռազմական հզորությամբ, ինչպես նաև հնագույն ավանդական հիմքով։ Գահնամակը մեզ հասած տեսքով հայտնաբերել է հայոց կաթողիկոս Սահակ Պարթևը 424 թվականի դեկտեմբերի 26-ին պարսից արքունի դիվանում։
Ավատատիրական համակարգին հատուկ այդ արտոնագիրը վավերացրել է նախարարների կամ իշխանների նկատմամբ տերունական իրավունքներ ունեցած թագավորը։ Նախարարների գահերը եղել են կայուն և ժառանգական։ Միայն բացառիկ դեպքերում թագավորը կարող էր Գահնամակում մասնակի փոփոխություններ մտցնել։
Նախադասության մեջ ընդգծված բառերը դարձրո´ւ հոգնակի և փորձի´ր բացատրել, թե ի´նչ է փոխվում:
Կաթը տա՛ր խոհանոց:
Կաթի ամբողջ սերը քաշել ու հյուրասիրում էր քաղաքից եկածներին:
Ալյուրը սեղանին էր դրել ու պատրաստվում էր խմոր շաղախելու:
Լողափի ավազն ասես մաղած լիներ:
Ցորենն ամբարում են պահել:
Երեխայի չարությունն արդեն բարկացնում էր մորը:
1. Դո՛ւրս գրել այն բառերը, որոնցում գրաբարյան ն վերջնահնչյունը հոգնակիի կազմության ժամանակ չի վերականգնվում, բայց վերականգնվում է բառակազմության ժամանակ։
Կողմ, բեռ, գառ, դուռ, մաս, թոռ, լեռ, ծունկ, ծոռ, հարս, սերմ, ձուկ, մուկ, նուռ։
կողմ – կողմեր, կողմնակի
բեռ – բեռներ, բեռնատար
գառ – գառներ, գառնարած
դուռ – դռներ, դռնապան
մաս – մասեր, մասնիկ
թոռ – թոռներ, թոռնուհի
լեռ – լեռներ, լեռնագագաթ
ծունկ – ծնկներ, ծնկաչոք
ծոռ – ծոռներ, ծոռնուհի
հարս – հարսներ, հարնացու
սերմ – սերմեր, սերմացու
ձուկ – ձկներ, ձկնկիթ
մուկ – մկներ, մկնդեղ
նուռ – նռներ, նռնածառ
2. Առանձին սյունակներով դո՛ւրս գրել եզակի և հոգնակի գոյականները։ Երեք եզակի և երեք հոգնակի գոյականներով կազմել նախադասություններ։
Ես նայում եմ սեգ Արագած սարին,
Դարերի ձյուն կա նրա կատարին,
Ժայռեր կան այնտեղ շանթերից կիսված,
Հողմերից ծեծված, արևից կիզված,
Եվ անդունդներ կան գագաթներն ի վար
Վշտի պես խորունկ, ցավի պես խավար…
Սակայն լանջերին արև՜ է, գարո՜ւն,
Աղբյուրն է խոսում, խայտում է առուն,
Բուրմունքը թևին՝ զեփյուռն է խաղում,
Բոսոր կակաչն է հովից ծիծաղում,
Ծաղիկն է բուսնում ժայռին ու քարին,
Թեկուզ դարերի ձյուն կա կատարին,
Թեկուզ հողմածեծ գագաթներն ի վար
Անդունդներ կան մութ, վշտի պես խավար։
Վահագն Դավթյան
3. Գտնե՛լ, թե որ շարքերի բոլոր բառերի հոգնակին է կազմվում -եր վերջավորությամբ։
1. բեռնարկղ-բեռնատարներ, բառատետր-բառատետրեր, բնագիր-բնագրեր, պատմագիր-պատմագիրներ
2. գլխաշոր-գլխաշորեր, դեղատոմս-դեղատոմսեր, ձկնորսանավ-ձկնորսանավեր, ամսագիր-ամսագրեր
3. ածխակույտ-ածխկույտեր, ակնաբիբ-ակնաբբեր, բաժնետեր-բաժնետերներ, դասաժամ-դասաժամեր
1. Մարտի 8-ի առթիվ Լիլիթը 7 միանման վարդի համար վճարեց 2800 դրամ պակաս, քան Եվան այդպիսի 11 վարդի համար։ Եվան վարդերի համար որքա՞ն վճարեց։
Լուծում՝ 1) 11-7=4 (4 վարդը 2800 դրամ)
2) 2800/4=700 (1 վարդը)
3) 700*11=7700 (դրամ)
ստուգում՝ 7700-4900=2800
Պատ՝. 7700 դրամ
2. Գրախանութ բերեցին 12կգ գիրք, ընդ որում 20 գրքերից յուրաքանչյուրը 300 գրամ էր, իսկ մնացած գրքերից յուրաքանչյուրը՝ 200 գրամ: Որքա՞ն էր 300 գրամանոց և 200 գրամանոց գրքերի քանակների հարաբերությունը։
Լուծում՝ 1) 20*300=6000 գրամ (6 կգ)
2) 12-6=6 (կգ)
3) 6000գ / 200=30 (մնացած գրքերի քանակը)
Ստացվում է, որ ունենք 300-գրամանոց 20 գիրք և 200-գրամանոց 30 գիրք։ 300-գրամանոց և 200-գրամանոց գրքերի հարաբերությունը կազմում է 2:3
Պատ՝. 2:3
3. 7x7x7 չափսերով խորանարդը, որի մակերևույթը կարմիր է ներկված, մասնատել են 1x1x1 չափսերով խորանարդների: Խորանարդներից քանի՞սը ընդհանրապես ներկված չեն լինի:
Լուծում՝ 7*7*7=343 (խորանարդ)
4. Կինոթատրոնը ֆիլմի շաբաթական ցուցադրման լիցենզիան ձեռք բերեց 1500 դոլարով, իսկ առաջիկա չորս շաբաթների ընթացքում կինոթատրոնի մնացած ծախսերը կազմում են 20000 դոլար: Եթե տոմսի արժեքը 10 դոլար է, ապա քանի՞ մարդ պետք է տոմս գնի չորս շաբաթների ընթացքում, որպեսզի կինոթատրոնը փոխհատուցի ծախսերը:
Լուծում՝ 1) 4*1500=6000$ (4 շաբաթների լիցենզիա)
2) 6000$ + 20000$=26000$ (ամսվա բոլոր ծախսերը)
3) 26000$ / 10$=2600 (մարդ)
Պատ՝. 2600 մարդ
5. Քառակուսուն արտագծել և ներգծել են շրջանագծեր։ Գտնել երկու շրջանագծերի միջև ընկած պատկերի մակերեսը, եթե մեծ շրջանագծի շառավիղը 4սմ է։
Լուծում՝ S=π*R2 (շրջանագծի մակերես)
Sարտ=π*4սմ2
ենթ. Sներ=π*2սմ2
Sպատկեր=Sարտ-Sներ=π*(4սմ)2−π*(2սմ)2=π*(16սմ2−4սմ2)=12πսմ2
Պատ՝. 12πսմ2
6. Նշեք 7100-ի վերջին 2 թվանշանը։
Լուծում՝ նշված են վերջին երկու թվանշանները
7100-ի վերջին երկու թվանշանները նույնն են, ինչ 74-ինը, այսինքն՝ 01։
Պատ՝. 01
7. ABC եռանկյունում կողմերի երկարությունները տրված են ամբողջ թվերով։ D-ն BC կողմի միջնակետն է, AB=10 սմ, AC=12 սմ, AD=5 սմ։ Գտնել BC կողմի հնարավոր ամենափոքր երկարությունը։
Լուծում՝ հնարավոր ամենափոքր երկարությունը 3-ն է։
Յուրաքանչյուր եռանկյան երկու կողմերի գումարը պետք է մեծ լինի երրորդ կողմից, ուստի.
AB+AC=10+12 => 22>BC
AB+BC=10+BC => 10+BC>AC (12-ից)
AC+BC=12+BC => 12+BC>AB (10-ից)
Ստացվում է, որ BC-ի ամենափոքր հնարավոր արժեքը 3-ն է:
AB+BC=10+3=13 (այն մեծ է AC-ից, այսինքն՝ 12-ից)։ 2 թիվը չի լինի քանի որ այդ դեպքում երկու կողմերի գումարը հավասար կլինի երրորդ կողմին։
Պատ՝. 3
8. Համակարգչի արժեքը առաջին տարում ավելացավ 10%-ով, երկրորդ տարում նվազեց 5%-ով, իսկ երրորդ տարում կրկին աճեց 8%-ով՝ արդյունքում հասնելով 112.860 դրամի։ Գտնել համակարգչի նախնական արժեքը։
Լուծում՝ համակարգչի նախնական գինը նշանակենք x
I տարում այն ավելացավ 10%-ով, այսինքն՝ 1x+0.1=1.1x
II տարում այն նվազեց 5%-ով, այսինքն՝ 1.1x-0.05x=1.045x
III տարում այն ավելացավ ևս 8%-ով, այսինքն՝ 1.045x+0.0836=1.1286x
112860/1.1286=x (համակարգչի նախնական գինը)
x = 100.000 դրամ
ստուգում՝ 100.000+1.000 (10%)=110.000 (դրամ)
110.000-5.500 (5%)=104.500 (դրամ)
104.500+8.360 (8%)=112.860 (դրամ)
Պատ՝. 100.000 դրամ
9. 30 սմ երկարությամբ հատվածը բաժանված է 4 անհավասար մասերի։ Եզրային մասերի միջնակետերի հեռավորությունը հավասար է 24 սմ։ Գտնել մեջտեղի մասերի միջնակետերի հեռավորությունը։
Լուծում՝
(30-12)/2=9
Պատ՝. 9 սմ
10. Անկանոն կոտորակի համարիչի թիվը հայտարարի թվին բաժանելիս մնացորդում ստացվում է մեկ, իսկ հայտարարը համարիչից փոքր է 6-ով։ Ո՞րն է այդ կոտորակը։
Պատ՝. 11/5
sonasargsyanblog 